بررسی ویژگی های روانی انسان ها در دوران سالمندی

روانشناسی سالمندی، به بررسی ویژگی های روانی انسان ها در دوران سالمندی می پردازد. طبق نظر روانشناسان سالمندی، شیوع مشکلات روانشناسی مانند افسردگی، اضطراب، بیماری های مغزی مانند دمانس و آلزایمر، احتمال خودکشی، سوء مصرف مواد و مصرف الکل از جدی ترین مسائل روانشناسی سالمندان است. در ادامه این مقاله میخواهیم به طور کامل به بررسی روانشناسی سالمندان بپردازیم.

روانشناسی سالمندی: مهم ترین مشکلات روانی که باید در دوران سالمندی درمان شوند

واژه «سالمندی» ما را یاد موهای سفید، بازنشستگی، دیدار فرزندان و نوه ها و رفت و آمد با سالمندان دیگر می اندازد. گاهی سالمندی تداعی کننده مشکلات مرتبط با سلامت و بهداشت جسمانی است. احتمال وجود بیماری های جسمانی مانند مشکلات فشار خون، مشکلات قند خون، دردهای مزمن در بدن، انواع عمل های جراحی در سالمندان بیشتر از افراد جوان تر است. در مواقع دیگری، شاهد وجود بیماری های روانشناسی در سالمند هستیم. اگر ادعا شود که این جنبه از سالمندی در جامعه ما مغفول مانده است، سخن گزافی گفته نشده است.

۱. افسردگی و اضطراب

براساس آمارهای روانشناسی سالمندی، افسردگی و اضطراب از مهم ترین بیماری های روانی هستند که در سالمندان مشاهده می شود. احتمال انزوای اجتماعی در سالمندان افسرده بالا است. سالمندان افسرده معمولا احساس تنهایی می کنند و امکان دارد که به معنای زندگیشان در دوره سالمندی فکر کنند. دل نازکی و زودرنجی هم می تواند یکی از نشانه های افسردگی سالمندان باشد. سالمندان افسرده زود تحت تاثیر وقایع ناراحت کننده زندگی قرار می گیرند. آنها معمولا واکنش های غمگینانه ای به مشکلات خود و دیگران دارند.

برای مشاوره افسردگی متخصصان روان رشد آماده ارائه خدمت به شما هستند. گاهی مسائل خواب هم از نشانه های سالمندان افسرده است. معمولا دیر از جا بلند شدن، خوابیدن های طولانی، دیر خوابیدن یا اصلا نخوابیدن در سالمند افسرده دیده می شود. امکان به هم ریختگی خورد و خوراک هم در سالمندان افسرده وجود دارد. از همین رو، همواره مشاهده می شود که امکان لاغری یا اضافه وزن در سالمندان افسرده وجود دارد. مسئله زمانی پیچیده تر می شود که سالمند بیماری های زمینه ای مانند فشار خون، قند خون، مشکلات قلبی-عروقی و بیماری مشابهی دارد. گاهی سالمندان دارای بیماری روانشناسی قبلی هستند. مثلا سالمند مبتلا به افسردگی دو قطبی، اسکیزوفرنی، افسردگی اساسی، وسواس یا سابقه حوادث ناگوار زندگی (PTSD) است. در این حالت باید حتما داروهای سالمند طبق دستور پزشک معالج مصرف شود. بسیاری از سالمندان اضطراب هم دارند. سالمندان مضطرب معمولا بی قرار هستند، امکان دارد پرخاشگری کنند و حتی گاهی به دلیل شدت اضطراب مجبور به مصرف قرص های قلب، فشار خون، قند خون، گوارش و غیره شوند. چون اضطراب باعث تشدید بیماری های زمینه ای و حسمانی می شود.

غصه خوردن های زیاد می تواند اضطراب سالمند را بیشتر کند. نه تنها مشکلات اضطرابی که افسردگی را هم شدت می بخشد.

گاهی شکل مشکلات اضطراب رنگ دیگری می گیرد و در قالب حملات عصبی (یا پانیک) خود را نشان می دهد. امکان دارد سالمند تپش قلب بگیرد، احساس گم گشتگی به او دست دهد، احساس کند دارد می میرد و کنترلش را از دست داده است. عرق بدن زیاد شود و این حالات در موقعیت های مختلف نیز تکرار شود. مراجعه به متخصص روانپزشکی یا روانشناسی در این حالت اقدامی ضروری است و مراجعه به جلسات مشاوره اضطراب اهمیت بسیار بالایی پیدا میکند.

ترس از مردن، ترس از تنهایی، ترس از اتفاقات بد، تصادف، مرگ عزیزان و موارد مشابه نیز از جمله نگرانی ها و نشانه هایی است که سالمندان با آن دست و پنجه نرم می کنند.

۲. بیماری های دمانس و آلزایمر

دمانس و آلزایمر از هم متفاوت هستند. بیشتر مردم دمانس را همان آلزایمر می دانند در حالی که این دو با هم فرق دارند. طبق آمارها، آلزایمر یکی از علت های جدی دمانس است.

علامت های دمانس  

• کاهش حافظه
• تغییر در مهارت های تفکر
• قدرت قضاوت و استدلال ضعیف
• کاهش تمرکز و توجه
• تغییرات در زبان
• تغییرات در رفتار

این در شرایطی است که آلزایمر روندی جدا از دمانس دارد و بیشتر از همه حافظه را درگیر می گیرد.

علامت های آلزایمر

• زوال عقل که به تدریج در طول زمان بدتر می‌شود.
• از آنجایی که بیماری آلزایمر ابتدا بخشی از مغز مرتبط با یادگیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین علائم اولیه اغلب شامل تغییر در مهارت‌های حافظه، تفکر و استدلال خواهد بود.با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر می‌شوند و شامل سردرگمی، تغییر در رفتار و چالش‌های دیگر خواهد بود.

در بیماری های دمانس و آلزایمر ما شاهد نقص جدی در توانمندی های ذهنی هستیم. حافظه، استدلال، قضاوت، توجه و تمرکز و موارد مشابه آسیب می بینند. با این وجود، ما شاهد مشکلات هیجانی هم هستیم. افسردگی، اضطراب، ترس، بی قراری روانی، کنترل پایین روی رفتار و پرخاشگری از جمله مشکلات هیجانی در دمانس و آلزایمر هستند.

خودکشی در سالمندی به چه دلایلی اتفاق می افتد

شاید کمتر کسی به این فکر کند که در سالمندان آمار خودکشی بالا باشد. براساس آمارهای انجمن آمریکایی خانواده درمانی،  ۱۸ درصد مرگ‌ های ناشی از خودکشی، متعلق به سالمندان است. ترک خانه، تنها بودن، ابتلا به بیماری های جسمانی و روانی، طلاق، حمایت های اجتماعی ضعیف، بازنشستگی و مشکلات اقتصادی از جمله دلایل اصلی خودکشی در سالمندان هستند. چون کسی فکر نمیکند که یک فرد سالمند به فکر خودکشی بیفتد، اما خوب است که به فکر افراد سالمند اطراف خود باشید و اگر علائم مشکلاتی از آن ها را مشاهده کردید، به سرعت به یک فرد حرفه ای مانند بهترین تراپیست های شرق تهران در روان رشد مراجعه کنید و از خدمات تخصصی بهره مند شوید.

دلایل سوء مصرف مواد و مشروبات الکلی در روانشناسی سالمندی چیست؟

مصرف مواد و مشروبات الکلی در سالمندی عوارض و پیامدهای جدی تری دارد. سالمندان به دلیل مشکلات جسمانی و تغییرات سوخت و ساز بدنی که دارند، مجبور به تحمل عوارض جانبی شدیدتری هستند. افسردگی، اضطراب و بی قراری روانی، سرخوشی های همراه با ضعیف شدن قضاوت عقلی، گم گشتگی، کاهش سطح هوشیاری عادی، ضعیف کردن توانمندی های ذهنی مانند توجه و تمرکز، کنترل رفتار و ضعف حافظه کوتاه مدت از جمله مشکلات روانی ناشی از مصرف مواد و مشروبات الکلی است. گاهی مصرف مشروبات الکلی باعث به هم ریختن کارکرد قلب و افزایش احتمال حملات پانیک در سالمند می شود.همچنین اختلال خواب در بزرگسالان امری است کهبا افزایش سن گریبان گیر ما خواهد شد.

سالمندی دورانی با مشکلات جسمانی و روانشناسی خاص خود است. تاثیر عوامل جسمانی و روانی بر هم به صورت دو سویه است. مشکلات جسمانی می تواند باعث تشدید مشکلات روانی شود. به همین شکل، مشکلات روانی هم باعث تشدید مشکلات جسمانی می شوند. افسردگی، اضطراب، ضعف توانمندی های ذهنی، دمانس و آلزایمر، خودکشی و سوء مصرف مواد و مشروبات الکلی از جمله جدی ترین مشکلات روانی در دوران سالمندی هستند که باید درمان شوند.