تروما چیست و انواع آن چه هستند؟

تروما یا روان زخم، یه زخمی عمیق روی روح و روان انسانه که ریشه آن اتفاقات دردناک و طاقت فرسایی هستن که ما تجربه کردیم. این زخم ها، بعضی وقت ها چنان عمیق و تاثیرگذار هستن که می تونن مسیر زندگی فرد رو دگرگون کنن. تروما می تونه بر اثر اتفاق های ناگوار و هولناک مثل جنگ، بلایای طبیعی، خشونت، تصادفات، سو استفاده و یا مرگ عزیزان رخ بده. ولی این همه ماجرا نیست. در ادامه این مقاله، در ابتدا بررسی میکنیم که تروما در روانشناسی چیست و به بررسی مفهوم تروما، انواع آن و علائم اون میپردازیم. همچنین راهکارهایی برای التیام زخم های تروما و پیدا کردن یه راه برای سلامتی و آرامش ارائه میدیم. پس اگر نمیدونین تروما چیه و انواعش چیا هستن، این مقاله برای شماست.

روان زخم یا همون تروما در روانشناسی چیست؟

اول باید بررسی کنیم که تروما چیست. تروما یا روان زخم، به زخمی عمیق توی روان انسان میگن که در اثر اتفاق های ناخوشایندی که فرد تجربه کرده بوجود میان. تجربه هایی مثل مانند خشونت، تصادف، بلایای طبیعی، سوء استفاده، از دست دادن عزیزان و یا هر اتفاق وحشتناک و شوکه کننده دیگ. تروما فقط به یاد آوردن یه اتفاق بد نیست، بلکه یه تجربه عمیق و پیچیدست که روی سلامت روحی و حتی جسمی تاثیر میذاره. هر نوع تجربه نگران کننده ای که باعث ترس زیاد، درماندگی، گسستگی توی شخصیت، سر درگمی یا احساسات آزار دهنده بشه و به اندازه ای این احساسات رو شدید کنن که آثار بلند مدتی روی نگرش و رفتار و عملکرد فرد بذارن، تروما رو تشکیل میده. تروما یک اتفاق دردناکه. همه ما توی طول زندگی خودمون رویدادهای سختی رو تجربه میکنیم، ولی همه آدم ها به طور یکسان بهش واکنش نشون نمیدن. ولی این تجربیات ممکنه تا مدت ها بعد از وقوع حادثه ما رو تحت تاثیر قرار بده.

تروما چیست؟ تروما یعنی یه ضربه شدید به بدن یا ذهن که از یه اتفاق بد یا ترسناک به جا می‌مونه.

چی میشه که تروما ایجاد میشه؟

یه مثال خیلی ساده که هممون مشابهش رو ممکنه تجربه کرده باشیم براتون میزنم که درک تروما براتون راحت تر بشه فرض کنین که شما توی مدرسه توی درس زبان انگلیسی ضعیف بودین ودلیلش ممکنه هرچیزی بوده باشه، محیط آموزشی بد، معلم بد یا هر چیز دیگه ای برای همین شما نسبت به زبان ترس اضطراب و درماندگی داشته باشین و توی زنگ های زبان دچار استرس بشین و این باعث شده تا ازش اجتناب کنین و سراغش نرین چون تروماشو داشتین! اینجوری میشه که یه تروما تشکیل میشه به همین سادگی.

خبر بد اینه که این ترومای شما روی تمام تصمیم های زندگیتون تاثیر میذاره برای همین شما به انتخاب هایی که توشون زبان انگلیسی نیست پا بدین که این باعث میشه انتخاب هاتون محدود تر بشه و حتی زندگیتون عوض بشه. اما اگر این ترس و تروما از زبان رو درمان کرده بودین سطح انتخاب هاتون میتونست بین المللی بشه. این رفتاری که تروما باعثش شده تا جایی میتونه پیش بره که حتی به تعصب برسه که "زبان خوب نیست" یا "هیچ چیزی در سطح بین الملل خوب نیست" و… تعصب و طرز فکر بسازه و اینجوری میشه که یه ترومای کوچیک و ساده مسیر زندگی شما رو 180 درجه عوض میکنه.

مثال دیگه این که یه نفر توی رابطه عاطفی آسیب دیده برای همین تصمیم میگیره که جنس مخالف دیگ بدرد نمیخوره و فقط به درد خوشگذورنی میخوره مردا فلانن یا زن ها اینجورین. در صورتی که این فلسفه ها رو زخم های تروماتایز شده ما برامون ساختن. همچنین ترومایی میتونه تاثیر عمیقی روی زندگی روزمره ما و نحوه برقراری ارتباط ما با دیگران باشه. در این صورت مراجعه به یه کلینیک مشاوره ازدواج  و رابطه انتخاب خوبیه، چون اگر تروما ریشه ای باشه، بهتره که هر چی سریع تر درمان بشه.

دلایل کلی ای که باعث ایجاد تروما میشن:

• آزار و اذیت: آزار جنسی، جسمی یا عاطفی
• خشونت: خشونت خانگی، جنگ، یا مشاهده خشونت
• فاجعه: بلایای طبیعی، تصادفات رانندگی، یا حملات تروریستی
• مرگ: مرگ یکی از عزیزان، به خصوص اگر ناگهانی یا غیرمنتظره باشد
• تجربیات دوران کودکی: غفلت، بی‌توجهی، یا سواستفاده
• بیماری: بیماری های سخت یا مزمن

تروما باعث موفقیت میشه!

تروماهایی که توی بچگی هامون اتفاق افتاده آثارش توی زندگی الان برامون نمایان میشه. یه چیزی که خیلی جالبه اینه که تروما ها یه جاهایی باعث موفقیت میشه! بله درسته! باز هم برای درک بهترش یه مثال میزنم:

مثلا با بی پولی بیشتر کنار میایم تا پول داشتن، وقتی پول بزرگی بهمون میرسه سریع همش یا حداقل نصفشو خرج میکنیم، در صورتی که اون پول رو میتونیم سرمایه گذاری کنیم و اصلش که برگشت بعد مقداریشو خرج کنیم. با بدهی بیشتر کنار میایم تا با پس انداز داشتن، ترجیح میدیم یدفعه وام بگیریم ولی کم کم طلا جمع نکنیم.

تروما ها از اجزای اصلیه زندگی هستن اما منحرف کننده مسیر اصلی زندگی ما هستن و مارو محدود میکنن.

موضوع جالب تر اینه که که حتی اگر شخصی خیلی ثروتمند باشه میتونه تروماتایز شده باشه. بر اساس آمار ها اکثر میلیاردر های جهان از فرط استرس و اضطراب با قرص خواب میخوابن.  برای همین اگر به اکثر میلیاردر ها دقت کنین متوجه میشین که بچگی توی فقر بزرگ شدن، اما حتی میلیاردر شدن هم خوب شدن تروماهاشون کمکی نکرده، خیلی ها فکر میکنن اون حس حقیر بودن که تروما باعث شده بهشون دست بده با دارایی زیاد حل میشه اما وقتی بهش میرسن متوجه میشن که اون کودک زخمی هنوز درونشونه و بیقراری میکنه و بهشون لطمه میزنه، این یعنی دارایی هم تروما رو درمان نمیکنه و برای درمان تروما باید سراغ متخصص رفت. شاید تروما بتونه یه میلیاردر بسازه اما این باعث نمیشه چشممون روی این حقیقت ببندیم که یه مشکل بزرگ داریم. اگر با این تروما میشه به ثروت برسیم، وقتی این تروما درمان بشه چه اتفاقی میوفته؟؟؟؟؟ درمانشو تجربه نکردیم برای همین نمیدونیم چه چیز با شکوهی رخ میده وقتی که درمان بشه! مثل بذر اصلاح نشده میمونه، وقتی بذر اصلاح میشه چی میشه؟ درخت 20 برابر بیشتر بار میده.

انواع تروما ها رو بشناسیم تا درمانش رو بهتر درک کنیم

حالا که معنی تروما در روانشناسی رو خوب متوجه شدین، انواع تروما میرسه. انواع تروما در روانشناسی خیلی زیاده و ممکنه هر فردی یک یا چند مورد ازشون رو به طور همزمان تجربه کنه. چند تا از تروما های اصلی رو با هم بررسی کنیم:

1. تروما حاد

• تروما حاد، بر اثر یه رویداد ناگهانی و شدید مثل تصادف، سیل، زلزله یا حمله فیزیکی به وجود میاد. این نوع تروما می تونه باعث علائمی مثل اضطراب، افسردگی، کابوس های شبانه و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بشه.

2. تروما پیچیده

• تروما پیچیده، نوعی از تروماعه که بر اثر تجربه های مکرر و طولانی مدت خشونت و یا آزار توی دوران کودکی به وجود آمده. این نوع تروما اثرات مخربی روی رشد و سلامت روان یه آدم میذاره و میتونه منجر به علائمی مثل اختلال هویت، مشکلات دلبستگی، افسردگی، اضطراب و خیلی مشکلات دیگه بشه.

3. تروما بین نسلی

• تروما بین نسلی، نوعی از تروماعه که از یه نسل به نسل دیگه منتقل میشه. این نوع تروما می‌تونه از طریق داستان ها، خاطرات، باورها و یا حتی ژنتیک به نسل های بعدی منتقل بشه و روی سلامت روان نسل های جوان و کوچکتر تاثیر بذاره.

4. تروما فیزیکی

• تروما فیزیکی به آسیب یا ضربه به بدن اشاره داره که می تونه بر اثر عوامل مختلفی مثل تصادف، سقوط، جراحت، یا خشونت ایجاد بشه. این نوع تروما می تونه منجر به آسیب های مختلفی از جمله شکستگی، خونریزی، و آسیب های مغزی بشه.

5. مولتی تروما

• مولتی تروما وقتی اتفاق میوفته که فرد دچار دو یا چند آسیب تروماتیک همزمان میشه. این نوع تروما اغلب بر اثر تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، یا انفجار می تونه رخ بده. مولتی تروما می تونه خیلی خطرناک باشه و نیاز به مراقبت های پزشکی فوری داره.

6. تروما مزمن

• ترومای مزمن نوعی تروماعه که توی طول زمان اتفاق میوفته و می تونه اثرات مخربی روی سلامت روان و جسم افراد داشته باشه. تفاوت ترومای مزمن با سایر انواع تروما توی اینه که ترومای مزمن به طور مداوم و در طول زمان اتفاق می افته مثلا در پاسخ به قلدری و خشونت خانگی، در حالی که سایر انواع تروما به طور ناگهانی رخ میده.

انواع مختلفی از تروما وجود داره که بعضی از اونا رو بررسی کردیم. هر نوع تروما می تونه علائم و عواقب خاص خودش رو داشته باشه. مهمه که در صورت مشاهده هر کدوم از این علائم، به سرعت به یک مشاور متخصص مراجعه کنین. اگر تروما باعث بروز مشکلاتی در خانه و ارتباطات شما شده، مهمه که به یک مرکز مشاوره خانواده مراجعه کرده و از یک فرد حرفه ای راهنمایی بگیرین. تروما می تونه یک تجربه خیلی طاقت فرسا باشه اما مهمه بدونین شما تنها نیستین. خیلی از افراد در سراسر جهان هم تروما رو تجربه می کننن و راه های مختلفی برای بهبودی و التیام وجود داره. با کمک متخصصان سلامت روان، شما می تونین یاد بگیرین که با خاطرات تروماتیک خود کنار بیایین و زندگی سالم و رضایت بخشی بسازین.

درمان تروما

تروما همیشه کلی توضیح و فلسفه با خودش داره و حتی یه کاری میکنه اون تجربه دوباره تکرار شه و برات زخم روانی رو عمیق تر میکنه. وقتی تروما دارین مثل این میمونه که یه کامیون بار رو دارین به تنهایی میکشین (کسی دیگه ای که ازش خبر نداره!)، برای همین همیشه یه فشار سنگین روانی رو حس میکنین و بخشی از توانایی هات رو میبرن تو سایه. توانایی برای رابطه عاطفی، توانایی برای حل مشکلات و... برای همین حتی وقتی که میتونی یه کار رو انجام بدی یا حتی داری حمایت میشی اضطراب اذیتت میکنه چون هر لحظه احتمال میدین اتفاق های دفعه قبل تکرار میشن. برای همینه که توی توافق کردن برای انجام کارایی که به تروماتون مربوطن پیچیده میشین و شروط سخت میذارین و عملا میخواین که اونو پس بزنید حتی اگر قرار باشه همه چیز خوب پیش بره. تروما چیزی نیست که بتوانید به‌سرعت از آن عبور کنین، نیاز به صبر و پذیرش داره. برای غلبه بر تروما، باید احساسات خود را کاملاً پردازش کنین، بنابراین با آگاهی احساسی و مراقبت از خود شروع کنین. سپس، درباره‌ی تجربه‌ی خود با دیگران صحبت کنید و از حمایت اونا بهره ببرین. اما اگر ترمای شما خیلی شدیده و در عبور از آن به‌تنهایی دچار مشکل شدین، با یک روان‌درمانگر حرفه‌ای حتما مشورت کنین. اما برای درمان خانگی و راحت و در شرایطی که ترومای حادی ندارین میتونین کارهای زیر را انجام بدین.

تروما همیشه بهت میگه "بترس، چون اگر این کارو بکنی یه جایی تاوانشو میدی"

1. درمان شناختی رفتاری (CBT)

یکی از اولین روش هایی که برای درمان روان زخم به کار میرود، درمان شناختی رفتاری است. در این روش، درمانگر کمک می کند تا افکار و باورهای منفی مرتبط با تروما را شناسایی کنید و برای اصلاح آن ها تلاش کنید و به جای آنها، افکار و باورهای سالم و سازنده را جایگزین کنید.

2. درمان روان پویشی

تمرکز این روش درمانی بر ریشه های تروما در تجربیات دوران کودکی است. این رشو به شما کمک میکند تا احساسات و هیجانات مرتبط با تروما را درک کنید و آنها را به طور سالمی پردازش کنید و برای درمان آن ها تلاش کنید.

5. درمان دارویی تروما

در برخی موارد، داروها می توانند به طور موقت برای کنترل علائمی مانند اضطراب، افسردگی و بی خوابی که در اثر تروما به وجود می آیند، استفاده شوند. اگر علائم افسردگی و یا اضطراب بسیار زیادی در اثر روان زخم تجربه می کنید، حتما مراجعه به مشاوره افسردگی را جدی بگیرید.

در این مقاله بررسی کردیم که تروما باعث ایجاد ترس و اضطراب میشه و این ترس و اضطراب باعث تکرار خسته کننده و دلهره بی پایان و ناکامی مداوم میسازه. با پشت سر گذاشتن این مرحله به تلخی ها پایان میدین و با ذهن اروم تری به خوتون و مسیر زندگی آیندتون نگاه میکنین وقتی موفق بشین از مانع ذهنی ای که تروما براتون ساخته عبور کنین فصل تازه ای توی زندگیتون براتون شروع میشه. پس بهتره که همین الان وقت مشاورتونو رزرو کنین.