پرخوری در کودکان و نوجوانان: نه تنها یک عادت، بلکه یک فریاد کمک!

پرخوری عصبی، که با مصرف مقادیر زیاد غذا در مدت زمانی کوتاه و همراه با احساس از دست دادن کنترل مشخص می‌شود، تنها مختص بزرگسالان نیست. این اختلال می‌تواند در کودکان و نوجوانان نیز رخ دهد و سلامت جسمی و روانی آن‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در دنیای امروز که استرس و فشار روانی در بین کودکان و نوجوانان رو به افزایش است، شناخت این پدیده و نحوه برخورد با آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کودکان غذا خوردن را به عنوان یک مکانیسم مقابله‌ای برای کاهش تنش و ناراحتی استفاده میکنند!

پرخوری در کودکان و نوجوانان چیست؟

اختلال پرخوری یا پرخوری عصبی (Binge Eating Disorder) به وضعیتی که در دوره‌های مکرر خوردن حجم زیادی از غذا، حتی زمانی که فرد گرسنه نیست، گفته میشود . این دوره‌ها معمولاً با احساس گناه، ناراحتی یا پشیمانی شدید همراه هستند. برخلاف پرخوری همراه با پاکسازی (بولیمیا)، در پرخوری عصبی، فرد رفتارهای جبرانی مانند استفراغ عمدی، مصرف مسهل‌ها یا ورزش شدید را انجام نمی‌دهد.

در کودکان و نوجوانان، تشخیص این اختلال می‌تواند چالش‌برانگیزتر باشد، زیرا ممکن است علائم آن با عادات غذایی طبیعی دوران رشد اشتباه گرفته شود. با این حال، توجه به دفعات پرخوری، حجم غذای مصرفی، و احساسات همراه آن اهمیت زیادی دارد.

علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان

شناخت علائم پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان برای تشخیص زودهنگام و کمک به آن‌ها ضروری است:

• مصرف مقادیر غیرعادی غذا در مدت زمان کوتاه: کودک یا نوجوان ممکن است در یک وعده غذایی یا حتی در خفا، حجم بسیار زیادی غذا بخورد.
• احساس عدم کنترل بر خوردن: حتی زمانی که کودک می‌داند باید دست از غذا خوردن بکشد، نمی‌تواند.
• احساس ناراحتی یا سیری مفرط پس از خوردن: ممکن است کودک احساس پری یا حتی درد شکم کند.
• سریع غذا خوردن: معمولاً سرعت خوردن غذا در این دوره‌ها بسیار بالاست.
• خوردن در خفا یا تنهایی: به دلیل احساس شرم یا گناه، ممکن است کودک یا نوجوان تمایل داشته باشد دور از چشم دیگران غذا بخورد.
• احساس گناه یا افسردگی پس از پرخوری: این احساسات اغلب با عزت نفس پایین همراه هستند.
• نوسانات وزن: ممکن است فرد دچار افزایش وزن یا چاقی شود.
• تغییرات در الگوی خواب و انرژی: کمبود انرژی یا مشکلات خواب می‌تواند مشاهده شود.
• مشکلات گوارشی: مانند نفخ، یبوست یا سوءهاضمه.
• اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی: به دلیل نگرانی درباره ظاهر یا رفتارهای غذایی.

رایج ترین نشانه پرخوری در کودکان و نوجوانان ، احساس گناه پس از پرخوری است !

دلایل پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان

دلایل پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان اغلب ترکیبی از عوامل روانشناختی، عاطفی، بیولوژیکی و محیطی است:

1. عوامل عاطفی و روانشناختی:

• استرس و اضطراب: فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی، یا مشکلات اجتماعی می‌تواند منجر به پرخوری ناشی از استرس در کودکان شود. غذا خوردن به عنوان یک مکانیسم مقابله‌ای برای کاهش تنش و ناراحتی استفاده می‌شود. برای کنترل اضطراب در کودکان مهم ترین کار شناسایی علت آن از طریق مشاوره اضطراب کودک است.
• افسردگی: افسردگی و پرخوری در کودکان و نوجوانان ارتباط نزدیکی دارند. کودکان و نوجوانان افسرده ممکن است برای مقابله با غم و اندوه یا احساس پوچی به غذا روی بیاورند. اولین قدم مشاوره درمان افسردگی کودک است.
• عزت نفس پایین: احساس بی‌ارزشی یا نارضایتی از ظاهر، می‌تواند به مشکلات عاطفی و پرخوری در کودکان دامن بزند.
• تنظیم هیجانات ناکارآمد: عدم توانایی در مدیریت صحیح احساساتی مانند خشم، غم، یا ناامیدی، می‌تواند منجر به استفاده از غذا برای سرکوب یا تسکین این هیجانات شود.

2. عوامل خانوادگی و محیطی:

• الگوهای غذایی ناسالم در خانواده: وجود الگوهای پرخوری در والدین یا عدم آموزش عادات غذایی سالم می‌تواند نقش داشته باشد.
• فشارهای مرتبط با وزن و ظاهر: انتقاد از وزن کودک یا نوجوان، یا مقایسه او با دیگران می‌تواند به چاقی عصبی در کودکان و اختلالات خوردن منجر شود.
• تغییرات بزرگ در زندگی: طلاق والدین، مرگ یکی از عزیزان، تغییر مدرسه یا نقل مکان می‌تواند استرس‌زا باشد و پرخوری را تحریک کند.
• دسترسی زیاد به غذاهای ناسالم: وجود دائمی غذاهای پرکالری و کم‌ارزش در خانه.

3. عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی:

• سابقه خانوادگی اختلالات خوردن یا سایر اختلالات روانشناختی می‌تواند ریسک ابتلای کودک را افزایش دهد.
• اختلال در هورمون‌های تنظیم‌کننده گرسنگی و سیری.

فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی، یا مشکلات اجتماعی می‌تواند منجر به پرخوری ناشی از استرس در کودکان شود

تأثیر احساسات منفی و عزت نفس پایین بر پرخوری عصبی

پس از یک دوره پرخوری، کودکان و نوجوانان غالباً با احساسات منفی شدیدی همچون گناه، شرم و افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند. این احساسات نه تنها یک پیامد ناخوشایند هستند، بلکه به طور مستقیم بر عزت نفس فرد تأثیر می‌گذارند و آن را تضعیف می‌کنند.

وقتی فردی احساس گناه می‌کند (به خاطر کاری که کرده) یا شرمگین است (به خاطر اینکه خودش را به دلیل آن کار بد می‌داند)، و یا به دلیل عدم کنترل بر رفتارش دچار غم و افسردگی می‌شود، این حس‌های منفی به مرور زمان باعث کاهش شدید عزت نفس او می‌شوند. در نتیجه، فرد که از قبل هم ممکن است با عزت نفس پایین درگیر باشد، احساس بی‌ارزشی و بی‌کفایتی بیشتری می‌کند.

این چرخه معیوب می‌تواند به یک عادت تبدیل شود: احساسات منفی و عزت نفس پایین، فرد را به سمت پرخوری سوق می‌دهند تا شاید تسکینی موقت بیابد، اما پرخوری به نوبه خود، احساسات منفی و عزت نفس پایین را تشدید می‌کند و این دور باطل ادامه می‌یابد.

پرخوری عصبی کودکان و نوجوانان به مرور باعث کاهش عزت نفس و افسردگی آنها میشود.

درمان پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان

درمان پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان نیازمند یک رویکرد جامع و چندوجهی است که معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

1. روان‌درمانی (Psychotherapy)

• رفتاردرمانی شناختی (CBT): این روش به کودک یا نوجوان کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم مرتبط با غذا خوردن را شناسایی و تغییر دهد. روش CBT به مدیریت استرس و تنظیم هیجانات نیز کمک می‌کند.
• خانواده‌درمانی (Family-Based Treatment - FBT): در این رویکرد، والدین نقش فعالی در کمک به فرزندشان برای بازگشت به عادات غذایی سالم و ایجاد یک محیط حمایتی ایفا می‌کنند. FBT به ویژه برای نوجوانان بسیار موثر است.
• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): این روش به کودک یا نوجوان کمک می‌کند تا احساسات ناخوشایند را بپذیرد و بر اساس ارزش‌های خود عمل کند، به جای اینکه از طریق پرخوری از آن‌ها فرار کند.

2. مشاوره تغذیه:

• یک متخصص تغذیه می‌تواند به خانواده در ایجاد الگوهای غذایی سالم، آموزش درباره ارزش غذایی مواد خوراکی، و کمک به کودک برای داشتن یک رابطه سالم با غذا کمک کند.

3. حمایت والدین و محیط خانواده:

• نقش والدین در پرخوری فرزندان بسیار حیاتی است. والدین باید محیطی امن و حمایت‌کننده فراهم کنند، از انتقاد و سرزنش اجتناب کنند و الگوی رفتاری سالمی در زمینه غذا خوردن و مدیریت استرس باشند.
• آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان: کمک به کودک برای شناسایی و بیان احساسات خود به روش‌های سازنده، به جای پناه بردن به غذا.
• اهمیت وعده‌های غذایی منظم و خانوادگی: تشویق به خوردن وعده‌های غذایی در کنار هم و ایجاد فضای آرام و بدون تنش.

4. فعالیت بدنی:

• تشویق به فعالیت‌های ورزشی منظم و لذت‌بخش، نه به عنوان مجازاتی برای پرخوری، بلکه به عنوان راهی برای بهبود خلق‌وخو، افزایش انرژی و سلامت کلی.

5. در موارد خاص، دارو درمانی:

• در برخی موارد و با تشخیص روانپزشک کودک و نوجوان، داروهایی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین ممکن است برای مدیریت علائم افسردگی یا اضطراب همراه با پرخوری تجویز شوند.

با درمان پرخوری کودکان آنها را از دام چاقی و کمبود اعتماد به نفس نجات دهید!

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد

اگر متوجه علائم مکرر پرخوری عصبی در کودک یا نوجوان خود شدید، یا اگر نگران عادات غذایی و وزن آن‌ها هستید، مراجعه به یک روانشناس کودک و نوجوان یا روانپزشک متخصص در اختلالات خوردن، گام اول و بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کرده و به بهبود کیفیت زندگی کودک یا نوجوان کمک کند.

به یاد داشته باشید، پرخوری عصبی یک اختلال جدی است، اما با حمایت و درمان مناسب، کودکان و نوجوانان می‌توانند بهبودی کامل یابند و رابطه سالمی با غذا و بدن خود برقرار کنند.

کلینیک روان رشد با تیمی از متخصصان مجرب در حوزه مشاوره کودک و نوجوان، آماده ارائه خدمات تخصصی به شما و فرزند دلبندتان است. برای دریافت مشاوره و ارزیابی دقیق‌تر و گام برداشتن در مسیر بهبودی، همین امروز با ما تماس بگیرید. آینده‌ای سالم‌تر و شادتر در انتظار فرزند شماست.