درمان اختلال تیک عصبی در نوجوانان

تیک‌های عصبی، حرکات یا اصوات ناگهانی، سریع و غیرارادی هستند که در دوران نوجوانی می‌توانند به یک چالش بزرگ تبدیل شوند. نشانه های تیک عصبی در نوجوانان فقط به خود آن حرکت یا صدا محدود نمی‌شود؛ بلکه به دلیل افزایش خودآگاهی و اهمیت روابط اجتماعی در این سن، می‌تواند با خجالت، اضطراب و انزوای اجتماعی همراه باشد. مهم‌ترین نکته برای والدین این است که بدانند تیک یک رفتار عمدی یا از روی عادت نیست، بلکه یک اختلال نوروبیولوژیک (مرتبط با عملکرد مغز) است.

انواع تیک عصبی در نوجوانان 

تیک‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام می‌توانند ساده یا پیچیده باشند:

تیک‌های حرکتی: مربوط به حرکات بدن هستند.

• ساده: تنها یک گروه عضلانی را درگیر می‌کنند. (مانند پلک زدن، بالا انداختن شانه، تکان دادن سر).

• پیچیده: مجموعه‌ای از حرکات هماهنگ هستند. (مانند لمس کردن اشیاء، پریدن، شکلک درآوردن).

تیک‌های صوتی: مربوط به صداهای تولید شده هستند.

• ساده: صداهای کوتاه و بی‌معنی. (مانند صاف کردن گلو، سرفه کردن، فین‌فین کردن).

• پیچیده: شامل کلمات یا عبارات معنادار. (مانند تکرار کلمات دیگران یا کلمات خود).

دلایل تیک عصبی در نوجوانان

علت دقیق تیک‌ها مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل زیر در آن نقش دارند:

• عوامل ژنتیکی: تیک‌ها و اختلال توره (ترکیبی از تیک‌های حرکتی و صوتی) به شدت زمینه ارثی دارند.

• عوامل نوروبیولوژیکی: عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز (انتقال‌دهنده‌های عصبی) مانند دوپامین، در بروز تیک‌ها موثر است.

• عوامل محیطی: تیک‌ها با استرس، اضطراب، خستگی و حتی هیجان‌زدگی تشدید می‌شوند. فشار تحصیلی و چالش‌های اجتماعی دوران نوجوانی می‌توانند محرک‌های قوی باشند.

روش برخورد با تیک عصبی در نوجوانان

واکنش شما به تیک فرزندتان، می‌تواند تأثیر زیادی بر اضطراب و اعتماد به نفس او داشته باشد.

•  به تیک توجه نکنید: اشاره کردن، تذکر دادن ("نکن") یا مسخره کردن، استرس نوجوان را بیشتر کرده و باعث تشدید تیک می‌شود.

• بر روی خود نوجوان تمرکز کنید، نه تیک او: در مورد روزش، علایقش و احساساتش با او صحبت کنید.

• استرس او را مدیریت کنید: به او کمک کنید تا راه‌های سالمی برای تخلیه استرس پیدا کند، مانند ورزش، موسیقی یا یک سرگرمی آرامش‌بخش.

• به او آگاهی دهید: با اجازه خودش، می‌توانید با معلم یا مربی او صحبت کرده و شرایطش را توضیح دهید تا محیط حمایتی‌تری برایش فراهم شود.

بهترین درمان تیک عصبی در نوجوانان

اغلب تیک‌ها خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. اما اگر باعث درد فیزیکی، مشکلات تحصیلی یا انزوای اجتماعی شوند، درمان‌های مؤثری وجود دارد:

درمان جامع رفتاری برای تیک‌ها: این روش، خط اول و مؤثرترین درمان تیک عصبی در نوجوانان است. CBIT یک رویکرد روان‌درمانی است که دو مهارت اصلی را به نوجوان می‌آموزد:

• آموزش آگاهی: نوجوان یاد می‌گیرد احساس یا میل پیش از وقوع تیک را تشخیص دهد.
• آموزش پاسخ رقابتی: نوجوان یاد می‌گیرد که به محض حس کردن آن میل، یک حرکت یا رفتار جایگزین و کمتر قابل توجه را به صورت ارادی انجام دهد تا جلوی تیک اصلی را بگیرد. این روش به نوجوان حس کنترل و قدرت می‌دهد.

دارودرمانی: در مواردی که تیک‌ها شدید هستند، روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب ممکن است برای کاهش شدت آن‌ها دارو تجویز کند. دارودرمانی معمولاً در کنار درمان CBIT به کار می‌رود تا اثربخشی آن را افزایش دهد.

مرکز تخصصی درمان تیک عصبی در نوجوانان

تیک‌های عصبی نباید مانع شکوفایی فرزند شما شوند. کلینیک روانشناسی روان رشد با تیمی از روانشناسان نوجوان که در زمینه درمان‌های نوین تخصص دارند، به فرزند شما کمک می‌کنیم تا ابزارهای لازم برای مدیریت تیک‌های خود را به دست آورد. هدف ما کاهش استرس، افزایش اعتماد به نفس و بازگرداندن حس کنترل به نوجوان است.