کمالگرایی در نگاه اول ممکن است یک ویژگی مثبت به نظر برسد. همه ما دوست داریم فرزندمان بهترین عملکرد را داشته باشد. اما مرز باریکی بین "تلاش سالم برای پیشرفت" و "کمال گرایی ناسالم" وجود دارد. تلاش سالم، نیرویی محرک و لذت‌بخش است، اما کمالگرایی یک ترس فلج‌کننده از اشتباه کردن و شکست خوردن است. کودکی که دچار کمال گرایی است، ارزش خود را تنها به نتایج بی‌نقص گره می‌زند و این موضوع، منبعی دائمی برای اضطراب، استرس و حتی افسردگی او می‌شود.

نشانه‌های کمال گرایی ناسالم در کودکان

اگر فرزند شما چند مورد از این نشانه‌ها را به طور مداوم نشان می‌دهد، ممکن است با کمالگرایی دست و پنجه نرم کند:

• ترس شدید از اشتباه کردن: با کوچک‌ترین اشتباهی در تکالیف یا بازی، به شدت ناراحت، گریان یا خشمگین می‌شود.

• تفکر همه یا هیچ: از نظر او، هر چیزی یا "کامل و بی‌نقص" است یا "یک شکست مطلق". حد وسطی وجود ندارد.

• اهمال‌کاری و به تعویق انداختن کارها: از ترس اینکه نتواند کاری را به صورت بی‌نقص انجام دهد، ممکن است هرگز آن را شروع نکند.

• صرف زمان بیش از حد برای تکالیف: ساعت‌ها برای انجام یک تکلیف ساده وقت می‌گذارد تا مطمئن شود هیچ ایرادی ندارد.

• انتقادگری شدید از خود: دائماً در حال سرزنش کردن خود است و هرگز از عملکردش راضی نیست.

• مشکل در پذیرش بازخورد: هرگونه انتقاد سازنده‌ای را یک حمله شخصی تلقی می‌کند.

• اجتناب از چالش‌های جدید: از ترس اینکه در فعالیت‌های جدید بهترین نباشد، از امتحان کردن آن‌ها خودداری می‌کند.

 مقایسه ذهنیت کمالگرا در مقابل ذهنیت رشد

دلایل کمالگرایی در کودکان چیست؟

• فشار والدین: والدینی که انتظارات بسیار بالایی دارند یا خودشان کمالگرا هستند، می‌توانند این الگو را به فرزندشان منتقل کنند.

• الگوهای تشویقی نادرست: تحسین کردن کودک فقط برای نتایج عالی ("تو خیلی باهوشی که ۲۰ گرفتی!") به جای تحسین تلاش ("دیدم که چقدر برای این امتحان زحمت کشیدی!").

• فشار اجتماعی و مقایسه: مقایسه مداوم با همسالان، به خصوص در فضای مجازی، این باور را ایجاد می‌کند که همه بی‌نقص هستند.

• ویژگی‌های سرشتی: برخی کودکان به طور ذاتی تمایل بیشتری به نظم، دقت و اضطراب دارند.

نقش والدین در درمان کمالگرایی در کودکان

شما به عنوان والدین، نقشی کلیدی در تغییر ذهنیت فرزندتان دارید:

1. الگوی خود-شفقتی باشید: اجازه دهید فرزندتان ببیند که شما هم اشتباه می‌کنید و با آن به آرامی برخورد می‌کنید. بگویید: "عیبی نداره، دفعه بعد بهتر انجامش می‌دم."

2. تلاش را تحسین کنید، نه نتیجه را: تمرکز خود را از "نمره" به "فرآیند یادگیری" منتقل کنید.

3. به او یاد دهید که اشتباه کردن خوب است: اشتباهات را به عنوان فرصت‌های ارزشمند برای یادگیری و رشد معرفی کنید.

4. از کلمات "همیشه" و "هرگز" بپرهیزید: این کلمات، تفکر همه یا هیچ را تقویت می‌کنند.

5. بر روی لذت بردن از فعالیت تأکید کنید: به او یادآوری کنید که هدف از یک بازی یا کلاس هنری، لذت بردن و یادگیری است، نه فقط برنده شدن یا بهترین بودن.

مشاوره و درمان کمال گرایی در کودکان

اگر کمالگرایی باعث اضطراب شدید، افسردگی، مشکلات خواب یا اجتناب کامل از فعالیت‌های اجتماعی و تحصیلی شده است، کمک تخصصی ضروری است.

• درمان شناختی-رفتاری : این روش، موثرترین رویکرد برای درمان کمالگرایی در کودکان است. درمانگر به کودک کمک می‌کند تا باورهای کمال گرایانه و الگوهای فکری "همه یا هیچ" خود را شناسایی کرده، آن‌ها را به چالش بکشد و با افکار واقع‌بینانه‌تر و مهربانانه‌تر با خود جایگزین کند.

• بازی‌درمانی و هنردرمانی: برای کودکان کم‌سن‌تر، این روش‌ها فضایی امن ایجاد می‌کنند تا ترس از شکست و نیاز به کنترل را به شکلی غیر مستقیم ابراز و پردازش کنند.

کلینیک تخصصی درمان کمالگرایی کودکان

هدف کلینیک روانشناسی روان رشد ، تبدیل کودکان کمال گرا به کودکان بی‌انگیزه نیست؛ بلکه کمک به آن‌ها برای پرورش یک "تلاش سالم" است. ما به فرزند شما کمک می‌کنیم تا با ترس از شکست مقابله کرده، خود-شفقتی را بیاموزد و با اعتماد به نفس به استقبال چالش‌های جدید برود.